Vai trò của nghề môi giới hàng hải

Có một thực tế hiển nhiên trong hàng hải quốc tế đó là sự tồn tại của những nhà môi giớihàng hải. Những doanh nghiệp môi giới này đóng vai trò quan trọng trong việcgiúp cho chủ tàu tiếp cận với các chủ hàng. Một chủ tàu có thể có tiếng tămnhưng chưa chắc đã được biết đến bởi tất cả các chủ hàng. Chính vì vậy, việcthông qua môi giới để ký được nhiều hợp đồng với nhiều doanh nghiệp chủ hàng đểđảm bảo hành trình liên tục cho những con tàu là điều rất cần thiết trong thờibuổi hàng hóa ế ẩm như hiện nay. Hơn nữa, không phải tất cả các tàu của cácdoanh nghiệp vận tải đi cùng một tuyến cố định để khi cần vận chuyển, người chủhàng biết ngay tàu đó để ký hợp đồng mà chủ hàng thường phải qua môi giới đểtìm ra lịch trình con tàu phù hợp cho hàng hóa của mình. Chủ tàu chỉ có một sốtàu nhất định đi một số tuyến nào đó nhất định, chủ hàng cũng chỉ biết một vàimặt hàng nào đó của mình chứ không thể có nhiều mặt hàng cùng lúc ở nhiều địađiểm khác nhau trên thế giới được và hàng hóa luân chuyển thì còn tùy thuộc vàoyếu tố mùa vụ… Chỉ những nhà môi giới hàng hải chuyên nghiệp họ sẽ có nhiềuquan hệ với các chủ tàu và chủ hàng từ đó có thể kết nối được rất nhiều chủ tàuvới rất nhiều chủ hàng do đó sát suất tìm kiếm hàng hóa cho chủ tàu cao hơngiúp những con tàu có hàng hóa trong suốt các hành trình trên biển.

Trênthế giới, có những doanh nghiệp chuyên về môi giới hàng hải đã tồn tại cả trămnăm, chứng tỏ ngành này có sức sống mãnh liệt và mang lại nhiều lợi ích. Ở ViệtNam, nghề môi giới hàng hải mới chỉ xuất hiện khoảng 20 năm trở lại đây với thờiđiểm ban đầu với rất nhiều ưu thế khi chưa có nhiều sự cạnh tranh giữa cácdoanh nghiệp môi giới với nhau và các doanh nghiệp môi giới trong nước với nướcngoài… chính vì vậy thời kỳ này là hoàng kim của nghề môi giới hàng hải. Cùng vớisự phát triển của nền kinh tế, nhất là sự phát triển của công nghệ thông tin,nghề môi giới hàng hải cũng tiến thêm nhiều bước phát triển mới, khi thông tinluân chuyển rất nhanh, chỉ trong tích tắc thời gian. Hiện nay, tại Việt Nam giốngnhư Hàn Quốc hay Trung Quốc cũng đã có những doanh nghiệp đầu tư và phát triểnhệ thống môi giới điện tử (internet broking). Tuy nhiên, cũng từ đó phát sinhra nhiều quan hệ phức tạp, rất nhiều những chào hàng ảo, có khi là những chàohàng cố ý phá hoại, cũng có khi là những đơn hàng lừa đảo… làm cho chủ tàu khókhăn trong việc tìm đúng chính xác đối tác thực sự để ký hợp đồng.

Thựctrạng doanh nghiệp môi giới hàng hải Việt Nam khó tiếp cận doanh nghiệp vận tảibiển Việt Nam. Có nhiều nguyên nhân, do khách hàng truyền thống của các chủ tàuViệt Nam xưa nay là các nhà môi giới nước ngoài, họ có nguồn hàng lớn và ổn định,họ có sự ủng hộ của Chính Phủ các nước sở tại trong việc dành cho họ các chínhsách thuế thuận lợi có thể đảm bảo các khoản thu ngoài hợp đồng cho những ngườikhai thác. Còn với các doanh nghiệp môi giới hàng hải Việt Nam, tình trạng chi1, 2 hay 3 USD cho những người hai thác tàu của các doanh nghiệp chủ tàu là rấtkhó thực hiện, nếu các ông chủ doanh nghiệp không muốn bị rắc rối về thuế saunày.

Sựranh mảnh của các nhân viên khai thác tàu tại các doanh nghiệp chủ tàu hay chủhàng làm cho nghề môi giới hàng hải trở nên là một nghề có tính rủi ro cao. Cónhững người khai thác tàu nhờ môi giới tìm hàng cho tàu của họ, nhưng khi biếtđược thông tin của chủ tàu thì họ cắt cầu, liên hệ trực tiếp với chủ hàng. Mộtsố chủ hàng cũng vậy, chỉ cần đưa họ biết tên tàu, họ sẽ ngay lập tức liên hệngay đúng chủ tàu và bỏ qua người môi giới.

Việcmột số nhà môi giới không có được những tố chất cần thiết khi không tôn trọngkhách hàng của mình, cạnh tranh không lành mạnh, cắt cầu, qua mặt các nhà môigiới khác thậm chí qua mặt cả chủ tàu hay chủ hàng nếu họ có được những đối táccó thể dành được hợp đồng giá trị kinh tế khá hơn. Chính những điều này làm chonhững nhà môi giới Việt Nam mất dần uy tín trên thị trường quốc tế.

Nănglực hiện tại của những nhà môi giới Việt Nam còn nhiều hạn chế, hầu hết mới đượcthành lập những năm gần đây do những người có chức năng khai thác tàu từ cácdoanh nghiệp chủ tàu tách ra và đưa khách hàng về cho riêng mình. Cũng có nhữngcông ty môi giới được tách ra từ các doanh nghiệp chuyên kinh doanh lĩnh vựcmôi giới.

Mộtnhà môi giới chuyên nghiệp thì ngoài việc kết nối giữa nhà vận tải với kháchhàng thành công xong thì việc theo dõi, hỗ trợ thường xuyên từ khi ký được hợpđồng cho đến khi hàng hóa được dỡ ra khỏi con tàu giao cho khách hàng an toàn sẽgóp phần làm nên uy tín của nhà môi giới.

Hiệnnay tại Việt Nam, do nhiều chủ tàu không có đủ vốn để cho tàu hành trình nên xuấthiện những nhà môi giới có khả năng tài chính bỏ tiền ra để khai thác con tàuvà thu lại tiền của họ từ cước các chủ hàng trả. Ví dụ, có nhà môi giới ứng trướctiền để trả tiền đổ dầu, thanh toán cảng phí… và tiền cước chủ hàng sẽ chuyển vàotài khoản của nhà môi giới trước khi được thanh toán cho chủ tàu. Đây cũng là mộtcách làm hiệu quả hiện nay giúp cho những con tàu đảm bảo kinh doanh thườngxuyên khi rất nhiều chủ tàu đang thực sự khó khăn về tài chính.

Đểcó những nhà môi giới, những doanh nghiệp môi giới hàng hải thực thụ, nhà nướccần có chính sách ưu đãi về thuế hơn nữa, hợp lý hóa những khoản chi theo thônglệ của ngành đối với các doanh nghiệp môi giới hàng hải để họ có thể có nhiềukhả năng hơn góp phần cùng với chủ tàu Việt Nam phát triển ngành hàng hải hiệnvẫn còn nhiều yếu kém của Việt Nam vươn ra tầm Thế giới.

Bảnthân đội ngủ môi giới hàng hải cũng cần phải tự đầu tư, nâng cao trình độ vànăng lực bản thân thiết lập quan hệ tốt với các chủ tàu, giúp các chủ tàu khaithác những con tàu một cách hiệu quả nhất, tạo một cơ sở dữ liệu về hàng hóa tốtlàm sao đảm bảo những con tàu kinh doanh liên tục không ngừng nghỉ.


Nângcao năng lực cạnh tranh của ngành hàng hải Việt Nam, nhất thiết không thể thiếuđội ngủ những nhà môi giới hàng hải chuyên nghiệp. Bởi so với những việc trangbị tàu, làm cảng… thì môi giới hàng hải là nghề đòi hỏi đầu tư về vốn tương đốiít nhưng mang lại lợi nhuận vô cùng lớn. Hãy xem bài học của Singapore khi rấtnhiều nhà môi giới hàng hải tầm cỡ thế giới đến từ đảo quốc nhỏ bé chẳng có chút tài nguyên thiên nhiên này.

La Quang Trí